Obrazy Giuseppe Arcimboldo
Giuseppe Arcimboldo, włoski malarz doby manieryzmu, urodził się w 1526 roku prawdopodobnie w Mediolanie, a zmarł 11 lipca 1593 roku także w Mediolanie. To jeden z najbardziej oryginalnych twórców w historii sztuki, który odwagą, bezkompromisowością i nietuzinkowością wyprzedził swoją epokę.
W wieku około 21 lat rozpoczął w rodzinnym Mediolanie karierę projektanta witraży i malarza fresków w lokalnych katedrach, nie z tego jednak zasłynęła twórczość Giuseppe Arcimboldo. O jego wykształceniu nie ma zbyt wiele wzmianek, wiadomo jedynie, że ojciec artysty, Biagio Arcimboldo, także zajmował się malarstwem i sztuką tworzenia witraży. Można z tego wnioskować, że od najmłodszych lat Giuseppe miał styczność ze sztuką widzianą w czasie powstawania i po ojcu odziedziczył artystyczne zdolności. W 1562 roku Arcimboldo zyskał uznanie arcyksięcia Austrii, Ferdynanda I Habsburga, i został nadwornym portrecistą na jego dworze w Wiedniu. Pracował też dla innych książąt z tej dynastii, czyli Maksymiliana II Habsburga oraz jego syna Rudolfa II, którzy rezydowali w Pradze, oczywiście jako malarz. Giuseppe Arcimboldo pełnił na praskim dworze także rolę projektanta kostiumów oraz dekoratora wnętrz.
Obrazy Giuseppe Arcimboldo – portrety, jakich nie znał świat
Kiedy podziwiamy dziś malarstwo Giuseppe Arcimboldo, trudno nam oprzeć się wrażeniu, że to niezwykle oryginalna i wyjątkowa sztuka współczesna. Na myśl przychodzi Salwador Dali i inni surrealiści, styl jest spójny i łatwo rozpoznawalny. Trudno więc uwierzyć, że tak nietuzinkowe, wymykające się obowiązującym regułom dzieła powstawały już w XVI wieku.
Czym wyróżnia się twórczość Arcimboldo na tle epoki? Martwa natura w malarstwie to temat chętnie wykorzystywany już w renesansie, a więc także w manieryzmie. Podobnie rzecz ma się z portretami. Oryginalność Arcimboldo polega na tym, że połączył on oba te malarskie tematy. Wykorzystywał różne przedmioty, warzywa i owoce, by umiejętnie złożyć je na obrazie w ludzką twarz lub postać. W jednym ze swoich dzieł przedstawił cesarza Rudolfa II Habsburga jako Wertumnusa, boga plonów – postać władcy skomponował z warzyw, owoców, zbóż i kwiatów, a obraz ten namalowany olejami na desce jest najsłynniejszym dziełem artysty. Cesarz Rudolf II zamówił to dzieło na kilka lat przed śmiercią Arcimboldo, ale swoje rewolucyjne spojrzenie na postać twórca ten prezentował już dużo wcześniej w seriach obrazów przedstawiających pory roku czy żywioły.
Giuseppe Arcimboldo – dzieła najważniejsze
Arcimboldo chętnie ukazywał bliskie związki człowieka z naturą – przełomową renesansową ideę. Pogląd ten odzwierciedlają słynne serie obrazów Giuseppe Arcimboldo - Cztery pory roku i Cztery żywioły. Dzieła te wprost sugerują, że człowiek jest dokładnie taką samą częścią natury, jak płody rolne czy zwierzęta, co po antropocentrycznym, a właściwie stawiającym Boga w centrum świata średniowieczu było teorią wręcz rewolucyjną i niezwykle bliską Giuseppe Arcimboldo. Warzywa, kwiaty, owoce, ale także liście, korzenie drzew, korę, a nawet huby – wszystko to znajdziemy na przedstawieniach poszczególnych pór roku.
Najwcześniejsze obrazy z tego cyklu Giuseppe Arcimboldo - Wiosna i Lato powstały w 1563 roku. Twarz wiosny stworzył artysta z różnych gatunków kwiatów oraz liści. Lato to dojrzałe w słońcu owoce – śliwki, winogrona, wiśnie, brzoskwinie, ale także kłosy pszenicy, zielony groszek, główki czosnku i ogórki. O ile oba te płótna zostały namalowane, podobnie jak Zima, w dwóch wersjach (w 1573 roku), to Jesień istnieje tylko w jednej wersji. Na tym obrazie dominują późne warzywa oraz winogrona, a całość utrzymana jest w ciepłych i ciemnych, przygaszonych barwach. Twarz zimy z kolei to stary, pokryty guzłami zdrewniałej kory pień drzewa z bezlistnymi konarami włosów. Kolorystyczne zestawienie podbija zieleń bluszczu i ostatnie niezerwane owoce cytryny i pomarańczy. Ciekawostką jest, że wszystkie cztery dzieła są jednocześnie autoportretami Arcimboldo.
Inne warte zapamiętania prace Giuseppe Arcimboldo to z pewnością wizerunki Czterech Żywiołów – wody, powietrza, ognia i ziemi. Tu artysta wykorzystał inny zasób środków, bo na obrazach widzimy ptaki, zwierzęta, ryby i inne wodne stworzenia, a w przypadku ognia żywe płomienie, świece, a nawet lont.
Trudno nie wspomnieć także o składającym się z książek i fiszek Bibliotekarzu czy iluzjonistycznym Ogrodniku, który odwrócony do góry nogami staje się misą wypełnioną warzywami.
National Gallery of Art Washington
Waszyngton, Stany Zjednoczone
Real Academia de Bellas Artes de San Fernando
Madryt, Hiszpania
Kunsthistorisches Museum
Wiedeń, Austria
Zamek Skokloster
Slottsskolan, Szwecja
